Max Bueno de Mesquita
Amsterdam 1913 – 2001 Amsterdam
jeugd
Max Bueno de Mesquita werd geboren in een joods gezin van Portugese afkomst. De vijf kinderen in het gezin,
drie jongens en twee meisjes, groeiden op in Amsterdam.
Max bracht zijn jeugd door in de Joodse wijk van Amsterdam, die een kleurrijke en levendige plaats was.
Zijn vader werkte als boekhouder en handelde op de beurs. Zijn hobby was het binden van oude boeken, waarvan er één aan de koningin van Holland werd gegeven.
Zijn moeder, Margaretha de Swarte, die de centrale figuur in het gezin was, moedigde haar kinderen aan belangstelling te tonen voor kunst. Margaretha was met haar ouders toen zij 19 was gevlucht uit Polen naar Amsterdam.
inspiratie
Op zeven-jarige leeftijd ontving Bueno de Mesquita een pakket met potloden en borstels van zijn moeder en begon te tekenen.
Op zestienjarige leeftijd bracht zijn vader hem naar het Rijksmuseum, waar hij voor het eerst werk van Rembrandt zag, die zelfs portretten had getekend van voorouders van de familie Mesquita die in het museum te zien waren.
Op dat moment besloot Max om schilder te worden.
opleiding
In de jaren 1931-1934 studeerde Bueno de Mesquita aan de Rijksacademie voor de beeldende kunsten te Amsterdam, en voor zijn uitmuntendheid werd hij met de prestigieuze Prix du Rome onderscheiden.
Hij gebruikte het geld van de prijs om naar Rome te reizen. De kunstenaar voelde zich ongemakkelijk in de fascistische sfeer in Rome onder het regime van Mussolini en keerde na een verblijf van een paar weken terug naar huis.
Hij begon grafisch ontwerp te studeren omdat hij de kost niet kon verdienen als kunstenaar. Hij ging werken in een joodse drukkerij waar hij ontwerper - zetter was.
Eretz-Israël
Door het opkomend fascisme in Europa besloot Max uit Nederland te vertrekken om naar Eretz-Israël te emigreren.
Om een immigratiecertificaat te krijgen, moest hij twee jaar doorbrengen met het bestuderen van de dingen hard die nodig waren in Israël, zoals metaalbewerking en landbouw, zaken die hem als kunstenaar en graficus vreemd waren.
de Einzel-Hachshara Deventer-groep
Hij sloot zich aan bij de Einzel-Hachshara Deventer-groep van de Joodse Jeugdfederatie en op boerderij De Achterhok, gelegen in de achterhoek leerde hij zorgen voor paarden, melken en andere taken in de landbouw die hem moesten trainen voor werk in Eretz Israël.
Zijn aanvraag voor een certificaat werd uitgesteld, omdat op dat moment prioriteit werd gegeven aan joden die uit Duitsland vluchten.
huwelijk
Van de zwemvereniging kende hij Elisabeth de Jong (Beppie), met wie hij in 1938 in Amsterdam trouwde. Zij wilden allebei naar Israel en getrouwde stellen hadden voorrang. Het echtpaar woonde in Heemstede en Max werkte in een drukkerij.
WO II
Op 5 mei 1940 vielen de Duitse legers Nederland binnen. Nederland gaf zich vijf dagen later over en werd een door Duitsland bezet gebied.
Toen de jodenvervolging erger werd, moesten Max Bueno de Mesquita, zijn vrouw, haar zus en zwager en haar ouders onderduiken.
Ze werden na dertien maanden ontdekt. De familie werd gearresteerd en via het kamp Westerbork naar Auschwitz-Birkenau gestuurd, dat ze op 23 augustus 1943 bereikten.
De familie van Max Bueno de Mesquita was toen al gedeporteerd en later vermoord. Zijn ouders en zijn broertje Jopie met zijn vrouw Kitty Nabarro werden in het voorjaar van 1943 bij aankomst meteen vergast in Sobibor. Zijn zusje Celien en haar man Jo Coronel; zijn zusje Kitty en haar man Leo Schijvenschuurder, zijn allemaal vermoord in de Shoah.
De kunstenaar, wiens nummer in het kamp 123709 was, werkte in Auschwitz in slavenarbeid en werd naar verschillende andere kampen gestuurd: Koloshov, Swientochlowice, Mauthausen en Gusen.
bevrijding
Hij werd bevrijd toen de geallieerden Gusen in april 1945 binnenkwamen, maar vanwege zijn slechte gezondheidstoestand werd hij naar een ziekenhuis in Linz gestuurd.
Amsterdam
De kunstenaar keerde terug naar Amsterdam in november 1945, waar hij zijn vrouw terug vond, die samen met haar zus overleefd had. Zijn broertje Appie heeft een kamp in Belgie overleefd. Lees verder zijn autobiografie 'cello met een snaar' van Abraham Bueno de Mesquita
De relatie tussen Bueno de Mesquita en zijn vrouw kon niet worden hernieuwd omdat zij beiden zwaar beschadigd waren door hun oorlogs-ervaringen. Max verliet zijn huis in 1946 en van 1946 tot 1948 woonde hij in Frankrijk en Italië en ging daarna naar Israël.
de Gachal-eenheid te Israël 1948
Max Bueno de Mesquita was actief in de Bricha [1], de Aliya [2], en vocht in de Gachal-eenheid van buitenlandse strijders in de Onafhankelijkheidsoorlog, in Israël.
tweede huwelijk
Eind 1948 keerde Max Bueno de Mesquita terug naar Nederland, waar hij bleef schilderen en werken in de drukkerij. Hij trouwde in 1952 met Christina Frowein en samen maakten zij toneel voor kinderen. Cristina was historica en ontwierp de kostuums. Zij reisden veel en waren s'zomers meestal in Bretagne (Le Pouldu) waar Max deel uitmaakte van de kunstenaars groep de 'Crabbisten'. Ze scheiden na 12 jaar.
derde huwelijk
Max woonde bij de Kinkerstraat, schilderde en verdiende zijn geld op de drukkerij. Hij ontmoette Helene in cafe Eijlders en zij zijn in 1966 getrouwd. Hun dochter Kitty, genoemd naar zijn geliefde zuster, werd geboren in 1966.
concentratiekampsyndroom
Na een ernstige zenuwinzinking werd hij in 1972 opgenomen in het ziekenhuis van Dr.Bastiaans, een Nederlandse psychiater die een innovatieve behandelmethode ontwikkelde voor mensen die lijden aan een concentratiekampsyndroom.
Gedurende deze periode creëerde Max Bueno de Mesquita veel kunstwerken gebaseerd op gebeurtenissen die met hem en zijn familie verband hielden tijdens de Holocaust in een stijl die totaal anders was dan zijn stijl voorafgaand aan zijn behandeling.
overlijden
Max Bueno de Mesquita stierf op 5 februari 2001 in zijn huis in Nederland, kort na zijn achtentachtigste verjaardag, die hij met vrienden en familieleden vierde. Hij is begraven in Ouderkerk aan de Amstel.
voetnoten
[1] Bricha; Een joodse organisatie die Joden uit Oost-Europa naar West-Europa heeft gesmokkeld, met als verplichte bestemming Palestina
[2] Aliya; Organisatie voor Joodse verplichte illegale immigratie naar Palestina